Kenetleyici Devreler

KENETLEYİCİ DEVRELER

Kenetleyici devreler AC bir işarete DC bir seviye eklemek için kullanılır. Kenetleyiciler televizyon alıcılarında DC seviye elde etmek için kullanılır. Alıcıya gelen video işareti genellikle kapasitif bir amplifikatör ile yükseltilir. Yükseltme işlemi DC bileşenin yani siyah, beyaz ve boşluk seviyelerinin kaybolmasına neden olur. Video işareti resim tüpüne uygulanmadan önce bu referans seviyeler kenetleyici yeniden elde edilir. Şekil 7’de pozitif DC kenetleyici gösterilmiştir. A noktasına kadar kondansatör şarj olur. Daha sonra kondansatör geriliminin sabit kaldığı kabul edilir. Devrede kondansatörün deşarjı R üzerinden olur. RC zaman sabiti uygulanan giriş sinyalinin periyodundan çok büyüktür. Çıkış gerilimi sabit olan kondansatör gerilimi ile giriş geriliminin toplamıdır.

Şekil.7

Kenetleyici devreler giriş işaretini negatif dc seviyeye de kaydırabilir. Kenetleyici devre içinde dc bir gerilim kaynağı kullanılarak farklı dc seviyeler de elde edilebilir. Şekil 8’da negatif bir dc kenetleyici gösterilmiştir.

Şekil.8

Kırpıcı Devreler

KIRPICI DEVRELER

Diyot devreleri giriş işaretinin belirli bir bölgesini kırpmak ve işareti ötelemek için kullanılabilir. Kırpıcılar öngerilimli, öngerilimsiz, seri, paralel, pozitif veya negatif türde olabilir. Öngerilimli devrelerde DC gerilim kaynağı kullanılır. Kırpma seviyesi devrede kullanılan DC gerilim kaynağının değeri ile ayarlanabilir. Diyotun yönü ile seri veya paralel bağlı olmasına göre, pozitif veya negatif kırpma yapılabilir. Kaynağın yönünün değiştirilmesi ile kırpma işlemi tamamen değişir.

Şekil 4’de öngerilimli seri kırpıcı ve giriş gerilimi ile çıkış gerilimi arasındaki ilişki gösterilmiştir. Bu devrede –5 V’tan daha düşük gerilimler için diyot açık devre olur ve çıkış gerilimi sıfır olur. –5 V’un üzerinde diyot iletime girer. Böylece giriş gerilimi 5 V yukarı ötelenmiş olur ve altı kırpılır.

Şekil.4

Şekil 5’de öngerilimli paralel kırpıcı gösterilmiştir. Bu devrede 5 V’tan daha küçük gerilimler için diyot kısa devre olur ve çıkış gerilimi 5 V olur. Giriş geriliminin 5 V’un altındaki kısmı kırpılır.

Şekil.5

Şekil 6’da gösterilen öngerilimli paralel kırpıcıda iki diyot kullanılmıştır. Pozitif alternansta ve 5 V’un üstünde, pozitif yöndeki diyot iletime girer ve çıkış gerilimi 5 V olur. Negatif alternansta ve -10 V’un altında, negatif yöndeki diyot iletime girer ve çıkış gerilimi -10 V olur. Böylece giriş gerilimi hem alttan hem de üstten kırpılmış olur. Gerilim değerleri değiştirilerek kırpma seviyeleri değiştirilebilir.

Şekil.6

Köprü Doğrultucu

Köprü Doğrultucu

Köprü doğrultucu ile elde edilen DC gerilim, orta uçlu transformatör ile yapılan tam dalga doğrultucudaki DC gerilimin iki katıdır. Şekil 3’de köprü doğrultucu devresi ve giriş çıkış gerilimleri gösterilmiştir.

Şekil.3

Pozitif alternansta D₁-D₂ diyotları iletimde, D₃ –D₄ diyotları kesimdedir. Negatif alternansta D₃ –D₄ diyotları iletimde, D₁-D₂ diyotları kesimdedir. Yükten geçen akım ve yük gerilimi her iki alternansta da pozitiftir. Bir diyotun maruz kaldığı maksimum gerilim giriş geriliminin tepe değeridir.

Tam Dalga Doğrultucu

Tam Dalga Doğrultucu

Tam dalga doğrultma, AC gerilimin her iki alternansının doğrultularak yüke verilmesi ile yapılır. Şekil 2’de orta uçlu transformatör ile yapılan tam dalga doğrultucu devresi gösterilmiştir. Transformatör girişine uygulanan şebeke geriliminin ve çıkışındaki gerilimlerin orta uca göre değişimleri şekilde gösterilmiştir. Devrede iki diyot kullanılarak her iki alternans doğrultulur ve yüke verilir. t0-t1 aralığında D₁ diyotuna gelen gerilim orta uca göre pozitiftir.  D₁ diyotu iletime girer ve yüke pozitif alternans verilir. D₂ diyotu bu aralıkta negatif gerilime maruz kaldığından kesimdedir. t1-t2 aralığında, D₂ diyotu orta uca göre pozitif gerilime maruz kalır ve iletime girer. Böylece negatif alternans doğrultularak yüke verilir. Bu aralıkta üst sargı gerilimi orta uca göre negatiftir ve D₁ diyotu kesimdedir. Yükten geçen akım her iki alternansta da pozitiftir dolayısıyla yük gerilimi pozitif olur.

Şekil.2

Yarım Dalga Doğrultucu

Yarım Dalga Doğrultucu

Diyot tek yönde akım geçirme özelliğinden dolayı doğrultucu devrelerinde yaygın olarak kullanılır. Doğrultucu devreleri, AC gerilimi DC gerilime çevirmek için kullanılır. Doğrultucu analizinde diyotlar ideal kabul edilecektir. Şekil 1’de yarım dalga doğrultucu devresi gösterilmiştir. Devrenin girişine bir AC gerilim uygulanmıştır. t0 - t1 aralığında yani pozitif alternansta diyot iletimdedir. Bu aralıkta diyotun gerilimi sıfır kabul edilirse, giriş gerilimin tamamı yük üzerinde görülür. t1-t2 aralığında yani negatif alternansta diyot kesimdedir. Devreden geçen akım ve yük gerilimi sıfırdır.

şekil.1